07
25
2022

Futurystyczna szkoła

Podstawowe założenia FUTURYSTYCZNEJ szkoły.

Kiedy w 2015 roku międzynarodowa instytucja OECD opublikowała raport dotyczący projektu edukacji przyszłości Future Education and Skills 2030 (https://www.oecd.org/education/2030-project/) nagle uzmysłowiliśmy sobie, że przez ostatnie 30 lat świat zmienił się diametralnie ale szkoła pozostała właściwie nienaruszona w znaczącym stopniu.

Inicjatorzy projektu OECD zaprosili do współpracy najważniejsze instytucje edukacyjne, rządowe oraz gospodarcze z 70 krajów takich jak Japonia, Singapur, USA, Kanada, Finlandia aby wspólnie zbadać obecne trendy na świecie, projekty przyszłości będące w trakcie realizacji i w planach, globalne problemy, którym nowe pokolenie będzie zmuszone stawić czoła. Ich celem było wyłonić najważniejsze kompetencje zawodowe, których świat będzie potrzebować w 2030 roku.

Efekty badań zaskoczyły samych twórców, ponieważ okazało się, że uczymy dzieci do zawodów przeszłości, a w przyszłość będziemy potrzebować ludzi z całkowicie innymi umiejętnościami. Moment, kiedy stworzyliśmy sztuczną inteligencję spowodował, że zaczęliśmy przegrywać wyścig między edukacją a technologią i teraz ludzkość musi wypracować nowy model współpracy oraz zdecydować jaka ma być rola człowieka a jaka sztucznej inteligencji w przyszłym, technologicznym świecie, bo już chyba nikt nie ma wątpliwości, że wiedza dezaktualizuje się w błyskawicznym tempie i to czego uczymy się dziś jutro będzie `przeterminowane`. To zmienia wszystko.

Z raportu mocno wybrzmiewa spójna opinia twórców, że postęp nie będzie możliwy, jeśli młodzi ludzie nie wykształcą kreatywnego, strategicznego i logicznego myślenia; nie rozwiążą ekologicznych, społecznych i gospodarczych problemów, które wiemy, że pojawią się w niedalekiej przyszłości i tyko zaawansowana technologia może nim zaradzić, a do tego potrzebni będą ludzie z odpowiednią inteligencją.

Minęło 6 lat od ukazania się raportu. Choć organizacja rozpoczęła intensywną pracę nad uświadamianiem społeczeństwa, w szczególności edukatorów o zagrożeniu płynącym z niewłaściwie dostosowanej edukacji do potrzeb przyszłego świata, stworzyli modelowe lekcje, przygotowali narzędzia dla nauczycieli zmiana pojawia się ale jest bardzo powolna, zdecydowanie zbyt powolna.

NIE KARIERA A DOBROSTAN MENTALNY JAKO CEL FUTURYSTYCZNEJ SZKOŁY

Według raportu, po pierwsze, zmienia się główny cel edukacji. Dotychczas szkoła miała za zadanie przygotować młodego człowieka do przyszłego zawodu, absolwent miał znaleźć dobrą pracę i zdobyć wysokie stanowisko. Dlatego tak ważne były umiejętności twarde, punktowy i regularny system mierzenia postępów, egzaminy oraz intensywna praca w szkole i w domu. Jednostka miała mniejsze znaczenie, ponieważ wszyscy dążyli mniej więcej do tego samego, aby osiągnąć jak najwyższy możliwy stopień kariery zawodowej. Wiedza, którą uczeń zdobędzie w szkole miała mu to zagwarantować. Przekaz był jasny dla wszystkich, że im lepiej się uczysz tym więcej w życiu osiągniesz. I choć życie potem weryfikowało tą tezę to i tak, do dziś ten sam schemat jest odtwarzany przez rodzica i szkołę.

Tymczasem, eksperci zgodnie twierdzą, że nowym celem edukacji powinno być dążenie do osiągnięcia przez ucznia tzw. stanu „well being”, czyli dobrostanu we wszystkich obszarach jego życia, poczucie spełnienia, samoświadomości swoich mocnych i słabszych stron, pełnej akceptacji siebie oraz gotowości do rozwoju swoich najmocniejszych kompetencji. Młody człowiek powinien w okresie szkolnym poznawać siebie i pracować nad sobą, po to aby na końcu tej drogi dokonać najlepszego wyboru o tym, gdzie jest najwłaściwsze miejsce dla niego. Powinien doświadczać, eksperymentować, pracować z emocjami, przyjmować różnorodne role w projektach oraz samodzielnie dochodzić do wiedzy. Krótko mówiąc, absolwent przeszłości miał mieć dobrą pracę, absolwent przyszłości ma być szczęśliwy. Aby osiągnąć dobrostan mentalny musimy krok po kroku zmieniać rolę poszczególnych przedmiotów/obszarów w edukacji szkolnej. Tylko takie przygotowanie do życia da mu szansę na sukces w przyszłym, zmiennym, bardzo niestabilnym świecie

INTELIGENCJA LOGICZNO-ANALITYCZNA

Raport Future Education and Skills 2030 wymienia ponad 30 kompetencji przyszłości, które dzieli na kilka obszarów. W tym artykule omówię pierwszy obszar kompetencji przyszłości, w mojej ocenie najważniejszy - obszar ścisły, kompetencje przyswajane głównie na lekcjach matematyki, czyli inteligencja matematyczno-logiczna. Po tegorocznym egzaminie 8-klasisty z matematyki pojawiło się w sieci bardzo wiele negatywnych opinii o tym, że egzamin był niesprawiedliwy, ponieważ sprawdzał „myślenie, a nie wiedzę”, czyli uczeń piątkowy, który nie był bystry ale pilnie się uczył wypadł gorzej niż uczeń z naciąganą czwórką, który uczył się mało ale myślał logicznie. Pomyślałam wtedy, ale czy nie o to właśnie powinno chodzić w edukacji? Wiedza jest nieaktualna, umiejętność myślenia logicznego jest bezterminowa. Tzw. demencja technologiczna to określenie, które mówi o skutkach podawania gotowych rozwiązań w sieci lub poprzez aplikacje. Jeśli nie ma odpowiedzi w google to zdaniem nastolatka odpowiedź nie istnieje.

Kiedy wprowadzaliśmy projekt Superminds 5 lat temu, podczas zajęć badawczych daliśmy uczniom kilka składników, które mieli wykorzystać aby przeprowadzić eksperyment chemiczny. Nie otrzymali od nas instrukcji a jedynie efekt końcowy, który muszą osiągnąć. Jakież było nasze zdziwienie, kiedy wszystkie zespoły nie wykonały żadnego działania. Nie rozpoczęli pracy, czekali na polecenia, nie umieli nawet zacząć. Byli sfrustrowani, nie przyzwyczajeni do takiego podejścia. To pokazało nam, jakie spustoszenie zadziało się w ciągu ostatnich lat w kwestii kreatywności i logicznego myślenia. Kreatywność to umiejętność rozwiązywania problemów w niestandardowy sposób, kluczowa umiejętność przyszłości i ta której deficyt odczuwają dziś najdotkliwiej przedsiębiorcy w pracy z młodymi ludźmi.

LICZY SIĘ JAKOŚĆ A NIE ILOŚĆ

Dr Marta Mączka, w swojej pracy doktorskiej na Uniwersytecie Śląskim zdecydowała się na przeprowadzenie badań w dwóch krajach, „które są do siebie podobne pod względem organizacji systemu szkolnego, ale różnią się pod względem wyników uzyskanych w TIMSS”. Japończycy od wielu lat są w ścisłej czołówce, natomiast Polscy uczniowie osiągają wyniki bardzo przeciętne. Jej obserwacje doprowadziły do tezy, że „Największymi różnicami wypływającymi na wysoki poziom wiedzy i umiejętności uczniów w Japonii w znacznym stopniu są stosowane metody problemowe, a także (paradoksalnie) niewielka liczba zadań rozwiązywanych podczas lekcji matematyki i ich szczegółowa analiza. Dzięki takiemu sposobowi nauczania japońscy uczniowie są w stanie opanować znacznie szerszy zakres treści nauczania niż uczniowie polscy”. Podstawa programowa w japońskiej szkole zawiera mniej tematów niż w szkole polskiej, dzięki temu uczniowie mają szansę wejść w temat głębiej i lepiej go zrozumieć. To właśnie Japończycy są twórcami innowacyjnego systemu nauczania matematyki, w którym podczas lekcji nauczyciel jest praktycznie nieaktywny. Niestety nie mogę podać nazwy systemu, ponieważ jest komercyjny. Uczniowie sami pracują w klasie i podchodzą do nauczyciela indywidulanie tylko jeśli mają kłopot z zadaniem i potrzebują wsparcia. Jednak ich zadaniem jest dojście do rozwiązania samodzielnie, bez uprzedniego wprowadzania wzorów, tłumaczenia.

Podobna sytuacja jest w UAE, kraju który postawił sobie za cel stworzenie najlepszego na świecie systemu edukacyjnego w kontekście kompetencji przyszłości, zgodnie z wytycznymi raportu Future Education and Skills 2030. Katarzyna Rudzka, prezes MasterMind w Warszawie, zanim otworzyła szkołę w Polsce spędziła kilka lat w Dubaju pracując jako edukator w tamtejszych szkołach. W moim wywiadzie Kasia opowiada o głównych różnicach między dwoma systemami. W Dubaju uczniowie na każdym przedmiocie pracują projektowo, dzieci nie siedzą w oddzielnych ławkach lecz przy stolikach 3-4 osobowych. Lekcja to nie wykład lecz problem, który muszą wspólnie rozwiązać. Rolą nauczyciela jest wsparcie, zadawanie pytań naprowadzających oraz minimalna dawka informacji, niezbędna do rozpoczęcia zadania. Podobnie jak w Japonii materiału realizuje się mniej w ciągu roku, ale dogłębniej, wynagradzany jest tok myslenia ucznia i całego zespołu projektowego.

W Akademii Superminds panuje podstawowa zasadna, nie podajemy uczniom rozwiązania tak długo jak to możliwe. Metoda dedukcji jest w mojej ocenie najskuteczniejszą metodą stymulującą myślenie i rozwijającą inteligencję logiczną. Dziecko zapamiętuje proces dochodzenia do wiedzy, a nie wiedzę podaną. Uczeń na pewnym etapie sam tworzy nowe algorytmy mnożenia, a młodsze dzieci rozwiązują problem matematyczny wspierając się klockami lego. Do jakich możliwości jest w stanie dojść uczeń, który sam jest w stanie kreować własne rozwiązania zobaczcie na filmie, gdzie nastoletnia dziewczynka mnoży w pamięci liczby trzycyfrowe przez trzycyfrowe.

Dziecko, które samo przechodzi drogę do rozwiązania osiąga stan ‘eureki’, stan opisywany przez twórcę „Kuźni talentów” Daniela Collemana. Takie zrozumienie tematu zostaje na zawsze z człowiekiem, natomiast wykład służy jedynie do „naucz się, zalicz test i zapomnij”. Strata czasu.

KOMPETENCJE KOMPUTACYJNE

Eksperci zgodnie twierdzą, że matematyka powinna zostać zintegrowana z informatyką. Czasy tablicy i kredy już się skończyły, niestety to nadal główne narzędzie nauczycieli w polskich szkołach. Tymczasem, w przyszłym środowisku zawodowym młody człowiek będzie musiał tworzyć rozwiązania za pomocą programów analitycznych, budować, projektować w sieci. Już dziś telefon nastolatka posiada całą masę aplikacji, które są doskonałymi narzędziami matematycznymi, dzięki którym mógłby rozwiązać bardzo skomplikowane zadania matematyczne znacznie wybiegające poza program realizowany w klasie. Nauka zdalna pokazała jak niskie kompetencje komputacyjne w obszarze naukowym posiada polski uczeń, tylko czy to jego wina? Dotychczas nie musiał z nich korzystać w taki sposób. Biorąc pod uwagę ich biegłość technologiczną wystawianie ich na nowoczesne aplikacje i programy matematyczne z pewnością mogliby osiągać znacznie więcej, nie wspominając już o tym jak ciekawe byłyby to lekcje i jak rzeczywistości, w której żyją.

Szkoła w Tokyo nagrała przykładową lekcję, pokazując jak wyśmienicie tamtejsi nauczyciele łączą umiejętności programistyczne na lekcji historii. Polscy uczniowie przygotowują prezentację w PowerPoint ( obstawiam, że za 5 lat wspomnienie o powerpoincie będzie porównywalne do wspomnień o systemie DOS), tymczasem w Tokijskiej szkole, w klasie piątej uczniowie przygotowują prezentację programując animację. Dzięki temu, są w stanie oddać emocje, rozmiar budowli, a także ich znaczenie.

Informatyka nie powinna być tylko oddzielnym przedmiotem, powinna być notorycznie wykorzystywanym narzędziem na wszystkich przedmiotach, szczególnie ścisłych, o matematyce nie wspomnę. Matematyka w technologii choć brzmi bardzo nośnie to po prostu bardzo przyjazne lekcje podczas których uczniowie uczą się geometrii i arytmetyki na komputerze w Akademii Superminds. Chodzi o to, że wiedzę, którą zdobędą od razu wykorzystują projektując budowle w sieci. Dzięki temu, matematyka już nie jest abstrakcją.

PODSUMOWANIE

Skoro nie jesteśmy w stanie zapewnić uczniom aktualnej wiedzy celem szkoły i rodzice powinno być dążenie do poczucia dobrostanu mentalnego, rozwijania świadomości kim jestem, jaki jestem. Jednym z głownym obszarów kompetencji przyszłości jest umiejętność logicznego myślenia, wykształcana głownie na lekcji matematyki. Młodzi ludzie będą potrzebni do kreatywnego rozwiązywania problemów w przyszłości a nie odtwarzania nabytej wiedzy, to zrobi automat. Dlatego młode pokolenie powinno być uczone przede wszystkim metodą dedukcji w formie projektowego rozwiązywania problemów tak jak to jest w krajach wysoko rozwiniętych. Matematyka powinna zostać zintegrowana z informatyką tak aby intensywnie rozwijać umiejętności komputacyjne uczniów w nauce oraz aby przestała być abstrakcją.

Autorka
Anetta Grzanek – certyfikowany trener matematyki mentalnej przez związek Sorobanu w Japonii, prowadzi akredytowane centrum egzaminacyjne Ishido-Shiki w Polsce, wykładowca akademicki, założyciel i prezes Superminds Academy oraz właściciel sieci szkół CONVERS Centrum Języków Obcych.       
07
26
2022

Bushido to wielka droga

„Bushido to wielka droga. Droga nie tolerująca odstępstw, ale dopuszczająca wiele swobody. Droga konserwatywna, ale trwanie w miejscu jest wbrew zasadom. Bushido to droga doskonała. Droga wojny dla miłujących pokój i droga pokoju dla wojowników”.
07
24
2022

Na czym polega fenomen matematyki mentalnej?

Mentalny oznacza rozumiem, bo czuję. Zatem jest to pewien stan zrozumienia, kiedy nie potrzebujesz już wyjaśniania, twój mózg pojął logikę i wiedza stała się umiejętnością.
07
23
2022

Poznaj swój GŁÓD i naucz się go KARMIĆ.

Jak mówi stara japońska przypowieść pewien skory do zwady samuraj przyszedł do mnicha zen z żądaniem, aby ten wyjaśnił mu na czym polega różnica między piekłem a niebem...